लग्न जुळत नाहीत – दोषारोप नव्हे तर तोडगा हवा
लग्न जुळत नाहीत ही केवळ एकाची समस्या राहिलेली नाही, तर ती सर्व समाजाची सार्वत्रिक डोकेदुखी बनली आहे.
जुळली तरी टिकत नाही, आणि टिकली तरी समाधान कमीच दिसते.आज ही समस्या गावच्या बाप्यापासून ते शहरातील करोडपतींपर्यंत सर्वांनाच भेडसावत आहे.
पण गंमत अशी की, समस्या उद्भवली की आपण सर्वांनी मिळून त्यावर उपाय शोधण्याऐवजी दोषारोपाचा खेळ सुरू करतो.
“तो जबाबदार”, “तिचं चुकलं”, “त्यांनी बरोबर पाहिलं नाही”, असे डांगोरे पिटून आपण आपल्या समाधानाची एक पातळ चादर पांघरतो.यात नातेसंबंध वाचवण्याचा प्रयत्न, संवादाचा सेतू बांधणे, किंवा समाजात आरोग्यदायी सवयी रुजवणे याकडे मात्र कोणी वळत नाही.
शेवटी, दोषारोपांच्या फेऱ्यातून समस्या सोडवण्याऐवजी ती आणखी बळावते. समस्या सर्वांचीच आहेही समस्या फक्त एखाद्या विशिष्ट वर्गाची किंवा समाजघटकाची नाही. गावातील शेतकरी कुटुंबापासून ते शहरातील धनाढ्य घरांपर्यंत सर्वांनाच याचा सामना करावा लागत आहे. मुलगा सुशिक्षित आहे, नोकरी करतो पण तरीही योग्य जोडीदार मिळत नाही. मुलगी चांगल्या घरातील, शिक्षण व संस्कार असलेली असते पण लग्न ठरत नाही.आज ही समस्या कुणा एका घरापुरती नाही.
गावातल्या शेतकऱ्यापासून ते शहरातील करोडपतींपर्यंत – सगळ्यांना याच त्रासाचा सामना करावा लागतोय. “स्वभाव नाही पटत!”
या वाक्यांनी लग्नाची चर्चा सुरू होण्याआधीच पूर्ण व्हायची वेळ येते.
“चांगली मुलगी मिळत नाही!” “मुलगा स्थिर नाही!”
यामागची कारणे अनेक आहेत – अपेक्षा जास्त असणे, नोकरी-व्यवसायातील स्थैर्याचा अभाव, कुटुंबीयांचे विचार जुळत नसणे, तसेच कधी कधी समाजातील चुकीचे गैरसमज.
दोषारोपांचा खेळ
समस्या उद्भवली की आपण सर्वांनी मिळून त्यावर उपाय शोधण्याऐवजी दोषारोप करण्यात वेळ घालवतो. कोणीतरी म्हणतो – तो जबाबदार, कोणीतरी म्हणतो – तिचं चुकलं, तर कोणी म्हणतो – त्यांनी बरोबर पाहिलं नाही. अशा चर्चा रंगतात, पण त्यातून समस्येचं निराकरण होत नाही. कधी कधी तर नातेसंबंध वाचवण्याचा प्रयत्न, संवादाचा सेतू बांधणे, किंवा समाजात आरोग्यदायी सवयी रुजवणे याकडे कोणी लक्ष देत नाही. परिणामी, दोषारोपांच्या फेर्‍यात अडकून ही समस्या आणखी गंभीर होते
आर्थिक अडचणी
अनेकदा आर्थिक कारणामुळेही लग्न पुढे ढकलले जाते. लग्नाचा खर्च वाढलेला आहे. सोन्याच्या दरापासून ते लग्नसोहळ्यातील विविध खर्चांपर्यंत सर्वच गोष्टींचा भार कुटुंबांवर पडतो. यामुळे अनेक जण मुलगा-मुलगी असूनही लग्न लांबणीवर टाकतात.यासाठी काही सामाजिक संस्था आणि कार्यकर्त्यांनी सरकारकडे मागणी केली आहे की नवविवाहितांना आर्थिक मदत द्यावी. काहींची मागणी आहे की सरकारने प्रत्येक नव्या लग्नासाठी अकरा लाख रुपयांची मदत जाहीर करावी. यामुळे आर्थिक अडचणीमुळे होणारी लग्नाची विलंब प्रक्रिया कमी होईल.
समाजाच्या एकत्रित प्रयत्नांची गरज
केवळ सरकारी मदतीवर अवलंबून राहून समस्या सुटणार नाही. यासाठी समाजानेही पुढाकार घ्यायला हवा. गावोगावी होणारे किर्तन-सप्ताह हे लोकांना एकत्र आणणारे प्रसंग असतात. या धार्मिक-सांस्कृतिक कार्यक्रमांमध्ये वधू-वर परिचय मेळावा आयोजित केला जाऊ शकतो.
अशा मेळाव्यामुळे अनेक तरुण-तरुणींना एकमेकांना भेटण्याची आणि ओळख वाढवण्याची संधी मिळेल. फक्त वधू-वर मेळावा नाही, तर त्याच आठवड्यात एक दिवस रोजगार मेळावा भरवावा. रोजगाराच्या संधी उपलब्ध झाल्या की तरुणांचे आत्मविश्वास वाढेल आणि लग्नासाठी आवश्यक स्थैर्य निर्माण होईल.
संवाद आणि समजूत
लग्न हे केवळ दोन व्यक्तींना जोडणारे बंधन नाही, तर दोन कुटुंबांना, दोन संस्कृतींना आणि दोन जीवनमार्गांना जोडणारा दुवा आहे. त्यामुळे लग्नाआधी आणि लग्नानंतरही संवाद हा अत्यंत महत्त्वाचा आहे. अपेक्षा जास्त असतील तर त्यांची स्पष्ट चर्चा व्हायला हवी. मतभेद झाले तर त्यांचे निराकरण संयमाने करावे. थोडे देणे-घेणे, समजूतदारपणा आणि संयम यामुळे नाते टिकते.
दोषारोपाऐवजी कृती
दोषारोप करून काही साध्य होत नाही. उलट त्यामुळे नात्यात कटुता वाढते. समस्या समजून घेतली, योग्य तोडगे शोधले आणि एकत्रित कृती केली तरच लग्न जुळवण्याची प्रक्रिया सुधारेल.
सरकारनेही तरुणांच्या विवाहासाठी प्रोत्साहनपर योजना आणायला हव्यात. तसेच समाजाने अशा कार्यक्रमांना पाठिंबा द्यायला हवा. वधू-वर मेळावे, रोजगार मेळावे, समुपदेशन शिबिरे यामुळे अनेकांची समस्या सुटू शकते.
निष्कर्ष
लग्न जुळत नाहीत ही केवळ घरगुती समस्या नाही, तर ती संपूर्ण समाजाला भेडसावणारी बाब आहे. आर्थिक, सामाजिक, वैचारिक अडचणी दूर करण्यासाठी सर्वांनी मिळून प्रयत्न करणे आवश्यक आहे. दोषारोपाच्या चक्रात अडकण्याऐवजी कृती, संवाद आणि सहकार्य यावर भर दिला तरच ही समस्या कमी होईल.सरकारची आर्थिक मदत, गावोगाव होणारे वधू-वर आणि रोजगार मेळावे, तसेच समाजाचा सक्रिय सहभाग – या सर्वांचा एकत्रित परिणाम म्हणून अधिकाधिक लग्न जुळतील, टिकतील आणि समाजात पुन्हा आनंदाचे वातावरण निर्माण होईल.
Disclaimer
हा लेख केवळ सामाजिक जागृतीसाठी लिहिलेला आहे. यात मांडलेले विचार, सूचना आणि मते हे लेखक व “मराठा लग्न अक्षदा” या सामाजिक उपक्रमाचे आहेत. या लेखातील माहितीचा वापर वधू-वर जुळवणी, रोजगार संधी किंवा इतर कोणत्याही वैयक्तिक निर्णयासाठी करताना वाचकांनी स्वतःची तपासणी व पडताळणी करावी. या लेखात दिलेल्या सरकारी योजना, आर्थिक मदत किंवा कार्यक्रमांविषयी अद्ययावत माहितीसाठी अधिकृत सरकारी संकेतस्थळाचा आधार घ्यावा. लेखातील कोणत्याही बाबीसाठी लेखक, “मराठा लग्न अक्षदा” किंवा विकास गायकवाड पुणे यांची कोणतीही कायदेशीर जबाबदारी राहणार नाही.
